Üç Dönem Bir Aydın: Burhan Asaf Belge

_(1899-1967)

Aytaç Yıldız

Burhan Asaf Belge, imparatorluktan Cumhuriyet'e geçerken yetişen ve bu dönüşümün getirdiği etkilerle şekillenen bir kuşağın üyesiydi. Ülkenin kaderinde söz sahibi olabileceği ihtimaliyle hareket eden, gücünü böylesi bir ihtimal üzerinde yoğunlaştırmaya çalışan bu kuşak, siyasal alanın kuruluşunda önemli roller oynadı. Ancak rejimin kendi taleplerinin karşılığını oluşturmak ya da rejime yön vermek ancak iktidarın müsamahası ile söz konusu olabileceği için, bu müsamaha gösterilmediğinde fertlerin rolleri sınırlı kaldı. Burhan Asaf Belge, Kadro dergisi etrafında bir araya gelen isimlerle ve Kadro hareketinin faaliyetleri ile tanınıyordu. Kapitalizmle sosyalizm arasında bir yol öneren, milli kalkınmacı bir perspektifle üretilen Kadro fikriyatı, rejim tarafından kabul görmediğinde, dergiyi bir araya getiren isimler farklı siyasal çevrelere dağıldılar. Burhan Belge, hayatının sonraki döneminde gazeteciliği ile öne çıktı. İkinci Dünya Savaşı yıllarında Nazizme ve faşizme karşı bir dil kullandığı radyo programları yaptı. Çok partili döneme geçildiğinde Demokrat Parti çevresinde yer aldı. Zafer gazetesinde DP politikalarına dair, CHP ile polemiklere yoğunlaşan yazılar yazdı; DP'den milletvekili seçildi. 1960 darbesinin ardından tutuklandı; yazıları ve konuşmaları nedeniyle yargılandı. Gençliğinde Spartakist görüşlerle girdiği siyasal arenadan sağ muhafazakâr bir perspektifle ayrıldı. Aytaç Yıldız, Üç Dönem Bir Aydın: Burhan Asaf Belge'de Cumhuriyet'in kuruluş devrinin ve ertesinin bir panoramasını, çok ayrıntılı bir biyografi üzerinden, kapsamlı bir analizle çiziyor.