Toplumsal Boyutlarıyla Alevilik

Fuat Bozkurt

Alevi inançları, Orta Asya'dan Anadolu'ya değin uzanan geniş alanda, birçok din ve kültürün izlerini taşır. Bunların hangi kökenden geldikleri tam kestirilemez. Ancak, yaklaşık olarak kimi koşutluklardan söz edilebilir. Biz, burada ayrıntılara girmeden, Alevi inançları ile kimi dinlerdeki koşut öğeleri vereceğiz.

Türkler, İslam'a girmeden önce çeşitli dinleri seçmişlerdir. Dünyada en çok inanç değiştirmiş uluslardan biri sayılırlar. İslam'ı seçtiklerinde, eski inançlarından yeni dinle çatışmayanları olduğu gibi, çatışanları da yeni dinden aldıkları öğelerle besleyerek ona uydurmaya çalışırlar. Ancak, İslam inancına tümden karşı kimi inançları bırakırlar.

Alevi inanç ve törelerinin izleri, Şamanlık öncesi eski Türk inançlarına dek uzanır. Türk Totem, Göktanrı, Şaman, Mani, Zerdüşt, Buda inançlarının etkilerini yapısında barındırır. Tüm bu inançların bileşimi Anadolu uygarlıkları ile bütünleşir, üzerine İslamlık örtüsü örtülür. İşte Alevilik böylesine karmaşık bir yapıdadır.