Tercüme Hatası!?

Alev K. Bulut

İstanbul Üniversitesi, İngilizce Mütercim Tercümanlık Anabilim Dalı öğretim elemanlarından Alev K. Bulut, uzun zamandır çeviri, dil ve ideoloji ilişkileri üzerine araştırmalar yapıyor. Bu kez, spor ve siyasette çevirinin rolü üzerine geniş bir arşiv çalışmasıyla karşımızda.

“Sütten ağzı yanan yoğurdu üfleyerek yer” atasözünün çevirisi “Once bite, two shy”mıdır; “Nasıl bir ülkede yaşıyoruz Tanrım?” demek sorun olabilir mi; Michelle Obama'nın “ten rengi” elbise giydiğini söylemek ırkçılık mıdır; Google Translate ile siyasi gündem yönlendirilebilir mi gibi birçok sorunun örneklerle ele alındığı kitap böylece, çevirinin nasıl yapıldığını ve nasıl sunulduğunu ayrıntılı biçimde inceliyor.

Çevirinin hava gibi etrafımızı sardığı bu küresel dünyada, her anlaşmazlığın sorumluluğunu tercümana ya da çevirmene yıkmak neredeyse bir alışkanlık oldu. Futbol takımlarımızdaki yabancı teknik direktör ve futbolcularla ilgili her sorunda, uluslararası toplantı ve görüşmelerde yaşanan politik gerilimlerde ve bunlarla ilgili haberlerde sorun kaynağı olarak çevirmeni işaret etmek sık yapılan şeyler. Ama karşımıza çıkan her zaman “tercüme hatası” mıdır, çevirmen “hata” yaparken hep tek başına mıdır?

“Tercüme Hatası!? çevirinin handikaplarını, zorluklarını ve sınırlılıklarını görünürleştirerek çeviri ve çevirmenlik konusunda bilinçlenmeyi sağlıyor. Böylece çevirinin gerçekte toplumun gündeminin doğal bir parçası olduğunu gösteriyor.”

- Turgay Kurultay, Çeviri Derneği Eski Başkanı.

“Tercüme Hatası!? öncelikle çeviri alanında çalışma ve eğitim yapan herkese ışık olacaktır; çeviri dışındaki çevreyi de keyifli edinimlerle donatacaktır.”

- Aymil Doğan, Sözlü Çeviri kitabının yazarı.