Sosyalist Açıdan Jöntürk Hareketi

Yuriy Aşatoviç Petrosyan

Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk örgütlü muhalif hareketi olan Jöntürkler kimlerdi? 1908 Devrimi'ne giden yolda nasıl bir rol oynadılar, siyasi hedefleri nelerdi? Cumhuriyet'in ilanına ve sonrasındaki politik ve sınıfsal mücadelelere nasıl bir etkileri oldu? Yuriy Aşatoviç Petrosyan, bütün bu sorular ekseninde Jöntürk hareketi tarihinin temel dinamiklerine ışık tutuyor.

Çalışma, bir yandan 19. yüzyılın 60'lı ve 70'li yıllarına yayılan meşrutiyet hareketinin siyasal yapısına ve 19. yüzyılın sonlarıyla 20. yüzyılın başlarındaki Jöntürk eylemlerine odaklanırken; öte yandan Jöntürk hareketinin toplumsal tabanını, hedeflerini, siyasal programını, önderlerinin düşünce yapısını ve hareketin kaydettiği gelişmeleri gözler önüne seriyor. Yazar, Jöntürklerin, gizli toplantılarla başlayan örgütlenme deneyimlerinden, sultanla açıktan açığa pazarlık yapmalarına değin geçen mücadele sürecini tarihsel materyalizm penceresinden ortaya koyuyor.

Sosyalist Açıdan Jöntürk Hareketi, Türk halkında ulusal bilincin doğuşunu yansıtan ve aynı zamanda Osmanlı-Türkiye modernleşme sürecinde emperyalizmin ekonomik ve politik yayılmasına karşı ilk itirazı ifade eden Jöntürk hareketinin, diğer bir deyişle burjuva devrimci düşünce yapısının ve burjuva devrimine giden yolun tarihi belgeseli olma özelliği taşıyor.