Serbest Cumhuriyet Fırkası ve Muhalif Ege

Eyüp Öz

“Okyar'ın farklı beklentilere hitap edebilmesinin ve partisinin beklenmedikbaşarısının birçok nedeni vardır. Başta yoksul katmanlar olmak üzere, birbiriyleçelişen toplumsal kesimlere ulaşmasında en büyük etken partisinin ismidir.Zira toplumsal katmanlardan her biri, ‘serbest' sözcüğünü kendi beklentileridoğrultusunda, sınırsız özgürlükler vaat eden politik bir taahhüt olarakalgılamıştır.”

Serbest Cumhuriyet Fırkası ve Muhalif Ege, 1908'de “Hürriyet'in İlanı” sırasındagözlemlenen heyecanı hatırlatan bir kıpırdamaya yol açan SCF'nin Ege'dekifaaliyetlerini ele alıyor. Erken Cumhuriyet dönemi muhalefetinin toplumsaltabanına ilişkin bilgi eksikliğini Ege Bölgesi örneğinde dolduruyor.Eyüp Öz, SCF'nin Ege bölgesinde teşkilatlanmasını yerel kaynakları kullanaraketraflı biçimde incelerken, 1920 sonlarında Tek Parti iktidarının ülkenin en“Batılı” bölgesinde nasıl ve neden tıkandığını gösteriyor. Çalışmasında ayrıca,Türkiye'nin “en muasır medeniyet seviyesi”nde olan bölgesinde bile inkılâplaragösterilen tepkiye, 1929 iktisadi bunalımının etkisi ilave olurken, dipten gelen birtoplumsal muhalefet potansiyelinin güçlenişi izleniyor. İşsizliğin, muhacirliğin,Yunan işgalinin izlerinin ve nüfus mübadelesinin bölgede yarattığı karmaşada,dönemin İzmir'inin içinde bulunduğu sefalet, canlı bir şekilde tasvir ediliyor. Vebirçok kesimde Mehdici bir kurtuluş beklentisinin oluşmasına yol açan etmenler,etraflı biçimde inceleniyor.Öz, SCF'nin yorgun bir kenti ve bölgeyi büyük bir tutkuyla harekete geçirmesininve birliktelikleri mümkün olmayan kesimleri ortak bir çatı altında bir antoplayabilmesinin nedenlerini aydınlatıyor.