Şah'ın Ülkesinde

_{Rus Çarı 1. Petro'nun İran Elçisi Artemiy Volınskiy'nin Kafkas Raporu}

Okan Yeşilot

Petro'nun Rusya'da sanayinin gelişmesi için yaptığı çalışmalar neticesinde hammadde ihtiyacı ve pazar bulma arayışları hızlanınca Azerbaycan'ın tabii serveti ilgisini çekmiştir. Rusya Azerbaycan'ın tabii servetini ele geçirmek, özellikle ipeği Rusya'ya götürmek üzere planlar yapıyordu. I. Petro öncelikle bu bölgeyle alakalı bölgenin siyasi, iktisadi, doğal kaynakları hakkında bilgiler toplamak için adamlarından da gönderirken ayrıca, bu planını gerçekleştirmek için bölgedeki Hristiyanlardan da istifade etmek istiyordu.

Bu çalışmanın konusu olan Artemiy Volınskiy de İran'a Rusya elçisi sıfatıyla gönderilmiştir. Seyahati sonrasında Volınskiy elde ettiği raporları 628 sayfadan ibaret bir rapor haline getirmiştir. XVIII. yüzyılın ilk yarısında Azerbaycan tarihinin öğrenilmesinde çok önemli bir kaynaktır. Volınskiy'nin raporunda bölgenin siyasi ve iktisadi vaziyetinin yanı sıra Şamahı, Tebriz, Kazvin, Lenkeran, Sultaniye, Zencan ve diğer şehirler hakkında bilgiler vardır. Ticari ilişkiler hakkında önemli bilgiler verilmiş, halkın yönetime karşı tavrı, isyanlar vs. hakkında da malumatlar aktarılmış olan bu eseri keyifle okuyacağınızı umuyoruz.