Vefatının 700. Yılında Yunus Emre ve Medeniyetimizdeki Yeri

Ramazan Ata

Yunus Emre tarihin önemli dönüm noktalarından birinde yaşamıştır. Yaşadığı dönemde yaşanan Moğol istilası ve Babaîler isyanı Anadolu'da önemli kırılmalara neden olmuştur. Bu iki olay sonucunda yaşanan göçler sonraki dönemin kaderini çizmiştir. Bunların yanında bizzat Yunus Emre'nin hayatı ve eserleri de içinde birçok paradigmatik kırılmaları barındırmaktadır. Yaşadığı döneme göre değerlendirdiğimiz zaman, asil bir aileden gelmeyip Anadolu'da doğan bir köylü çocuğu olarak bu kadar önemli kişilik arasında sivrilmesi dönemin şartlarına göre istisnai bir durumdur. Yine şiirlerini Arapça ve Farsça'nın gölgesinde kalan Türkçe ile yazması da dönemin şartlarında istisna olarak değerlendirilebilir. Türkçe'nin sonraki dönemde resmî dil olmasının temellerini Yunus Emre atmıştır diyebiliriz. Anadolu'da ilim-irfan birlikteliği sentezini ete kemiğe büründüren en önemli kişilerden birisi belki de birincisi Yunus Emre olmuştur. Anadolu'nun Türkleşmesinde ve İslamlaşmasında en önemli rollerden birini oynayan bu büyük dervişin hayatı neredeyse tamamen efsanelerle bezenmiştir. Dönemin hiçbir kaynağında net olarak ismi geçmez; geçenlerde ise birbirinden oldukça farklıdır. Yunus Emre yahut şiirlerinde genellikle kullandığı gibi Kul Yunus, Âşık Yunus ve Yunus Emrem 13. Asrın ikinci yarısı ile 14. Asrın ilk çeyreği arasında yaşamış bir derviştir. Aşıkpaşaoğlu tarafından Orhan Gazi zamanı dervişleri arasında ismi sayılmaktadır. Zamanın Anadolu insanları gibi hak yoluna girmeye çalışmış ve bu amacına Taptuk Emre müridi olduktan sonra ulaşmıştır. Yunus Emre'nin doğduğu, yaşadığı ve öldüğü yerler hayatının en önemli muammalarındandır. Biz çalışmamızda bu konuya bilinen ama pek üzerinde durulmayan yeni açılımlar getirmek istedik. Şayet büyük velinin hayatı gizemlerle doluysa bilinenden bilinmeyene karşılaştırmalı olarak gitmek işin doğrusu olacaktır. Bundan dolayı Yunus Emre'nin doğum ve ölüm yerini anlama açısından Yunus Emre-Taptuk Emre-Hacı Bektaş-ı Veli ile dönemin sosyolojik ortamı bağlantısı en doğru yaklaşım olacaktır diye düşünmekteyiz.