Prometheus'un Sönmeyen Ateşi

_{Günümüzde İşçi Sınıfı}

Tülin Öngen

Prometheus'un Sönmeyen Ateşi, zorlu bir dönemecin kitabıdır. 1990'ların ilk yarısında, SSCB'nin çöktüğü, kapitalizmin mutlak ve nihai zaferini ilan ettiği ve neoliberalizmin şaha kalktığı bir zamanda yazıldı. O yıllarda, kapitalizmin büyük ideolojik saldırısı, sol saflarda moralsizlik, dağılma, ideolojik savrulma gibi sonuçlar vermişti. Fitilini Andre Gorz'un Elveda Proletarya kitabının ateşlediği bir tartışma, âdeta döneme damgasını vurdu. Öz olarak, sosyalizm mücadelesinin temel öznesi olarak görülen işçi sınıfının, gerçekte kendisine yüklenen devrimci niteliklere hiçbir zaman sahip olmadığı veya sahip olsa bile zaman içinde (kapitalizmin yapısında, üretimin örgütlenmesinde ve teknolojide meydana gelen köklü değişimlere bağlı olarak) bu özelliklerini kaybettiği ileri sürülmekteydi.

Tülin Öngen, o yıllara hâkim olan neoliberal akıl tutulmasına prim vermeden, üstün bir analiz ve zengin bir sergileme ile tartışmaya katıldı. İşçi sınıfının tanımı, kapsamı, çağdaş kapitalizm koşullarındaki konumu, güncel profili, teknolojik gelişimin sınıfa etkileri gibi konuları titizlikle inceledi.

Döneme hâkim ideolojik ortama olduğu kadar baskılar altında bunaltılarak üretimsizliğe ve yozlaşmaya sürüklenen akademinin içler acısı durumuna da güçlü bir meydan okuma anlamına gelen bu öncü kitap, aradan geçen 20 yıla rağmen, bugün de güncelliğini koruyor. Dahası, Gezi isyanı ile birlikte özel bir güncellik kazanmış bulunuyor.