Osmanlı

_{Örgüt-İnanç-Davranış'tan Hukuk-İdeoloji'ye}

Ümit Hassan

Ümit Hassan, vazgeçilmez başvuru kaynağı niteliği taşıyan Eski Türk Toplumu Üzerine İncelemeler'inden sonra, Osmanlı Devleti'nin kuruluş ‘felsefesini' ele alıyor. Bunun için, Osmanlı'nın devlet örgütlenmesinde ve meşruiyet üretiminde eski/kadim Türk yönetim zihniyetinin ve otorite figürlerinin izini sürüyor. ‘Atadan gelme' Töre-Yasa(k) sürecinin, devletlü-sultanı Kanun/Kanunname'ye nasıl vardığını, bu sürecin nasıl bir ideolojik ve örgütsel bireşim ortaya çıkardığını inceliyor. Ve bu bireşimin olgunlaşma belgesi olarak Fatih Kanunnamesi'ne bakıyor. Böyle bakıldığında, Osmanlı'yı anlamakta Örf-Şeriat zıtlığının çok yanıltıcı olduğu çıkıyor ortaya. Bu analiz, Osmanlı'nın kuruluşuna dair kuramsal yaklaşımlara ve açıklama şablonlarına ilişkin bir tartışmayla beraber yürüyor. Halil İnalcık, Cemal Kafadar, Ahmet Yaşar Ocak, Halil Berktay, Oktay Özel-Mehmet Öz'ün (tabii yine Togan ve Köprülü'nün) ve Batılı bilim insanlarının "kuruluş"a dair tezlerine mercek tutuyor, Hassan. Ümit Hassan, Türk-İslam siyasi düşünce tarihinin, az ama öz yazan yaratıcı bir araştırıcısı. Elinizdeki kitabıyla, bu ülkenin devlet zihniyetine, siyaset ‘töre'sine, yönetim ‘örf'üne dair önemli şerhler düşüyor.