Osmanlı Maliyesinin Şeffaflaşması

_{Yayımlanan İlk Bütçeler}

Abdüllatif Şener

Bütçelerin yayınlanmaya başlaması aynı zamanda Osmanlı maliyesinde şeffaflaşma sürecinin de başlaması anlamına gelmekteydi. Bütçe verilerinin hangi ölçüde gerçekçi olup olmadığı bir yana, daha sonraki yıllarda da pek çok bütçe yayımlanmış ve bu gelenek Osmanlı Devleti'nin sonuna kadar devam etmiştir.Osmanlı maliyesinin şeffaflaşması Batı baskısıyla yakın ilişkilidir. 1854 yılında Osmanlı Devleti dış borçlanmaya başladıktan bir süre sonra, borçveren ülkeler alacaklarının hangi düzeyde risk altında olup olmadığını anlayabilmek için baskı yapmaya başladılar. Borçlanmayı sürdürmeyi düşünen Osmanlı devlet adamları, budış isteklere cevap verme ihtiyacı duydular. Bir taraftan da, başta Ceriâe-i Havadis olmak üzere gazeteler İngiltere, Fransa, Hollanda, Rusya gibi yabancı devletlerin bütçeleriniyayınlamaya başladılar. Bunların Osmanlı devlet adamları üzerinde özendirici etkileri oldu. Önce 1276 ve 1277 bütçelerine ait tablolar gazetelerde yayınlandı.Sonunda ilk kez 1279 bütçesi kitap olarak basıldı. Daha sonrakiyıllarda da pek çok bütçe kitap olarak basılmıştır. Yayımlanan bu bütçeler içinde enkapsamlısı 1279 bütçesidir. Özellikle eyalet ve nezaretlere ait gelir ve giderlerin de tablolarhalinde bir önceki yıl bütçeleriyle karşılaştırmalı olarak verilmiş olması önemli birfarkı göstermektedir.