Osmanlı Kadın Hareketinde Bir Öncü Emine Semiye

_{Hayatı, Eserleri, Fikirleri}

Şefika Kurnaz

Türk ilim ve fikir tarihinde müstesna bir yeri olan, İlber Ortaylı'nın deyimiyle medresenin son gülü, ünlü siyasetçi ve hukukçu Ahmet Cevdet Paşa'nın küçük kızı… Ahmet Mithat Efendi'nin övgüsüne mazhar olmuş, ilk Türk kadın romancı Fatma Aliye'nin kız kardeşi… Babasına, topluma, padişaha aykırı duran, kendisinden sonraki nesillerin kadınları için hür bir hayatın yolunu açan fedai…

Gelenekten yeniliğe, istibdattan özgürlüğe, Osmanlı'dan Cumhuriyet'e geçişte büyük uğraş veren, bugün adı unutulmuş ancak mücadele, heyecan ve hüzünle dolu bir ömrün kahramanı… Erkek egemen bir dünyaya doğan, fakat hiçbir erkeğin üzerinde söz sahibi olamadığı, kişiliğini, kalemini şekillendiremediği bir kadın, otorite tanımayan bir asi… Emine Semiye!

Gazetelerde makale, hikaye, roman yazan, gizli-açık siyaset yapan, kurduğu derneklerle yardım faaliyetlerinde bulunan ve çok yönlü bu uğraşlarının merkezine “kadın”ı yerleştirip, kadın hassasiyetini koruyan Emine Semiye, kendini hürriyete ve Meşrutiyet'e adamış bir hanım. İnandığı davanın bir militanı gibi çalışıp, kadınların özgürlüklerini kayıtsız şartsız elde etmeleri için önce İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin, sonra Osmanlı Demokrat Fırkası'nın kadrosuna dahil olur.

Siyasi partiler içinde çalışırken hürriyetin, Meşrutiyet'in, eşitliğin, kadın haklarının bir gün gerçekleşeceğine inanır. Bir eğitimci, yazar, dernek kurucusu ve politikacı olarak yakın tarihimizin en önemli simalarından olan Emine Semiye, tüm bu maceraları bir kadın olarak yaşar. Onun için bu faaliyetler kadınlığa hizmette bir araçtan başka bir şey değildir. Bir öğretmen olarak kızların eğitimiyle ilgilenir. Makalelerinde kadın haklarıyla ilgili taleplerini dile getirir. Edebiyatı “faydacı” bir anlayışla, kadınları bilgilendirme ve bilinçlendirmede kullanır.

Hikaye ve romanlarında kültürlü, eğitimli kadınları model olarak sunar; eski terbiyenin ve anlayışın temsilcilerini eleştirir. Hürriyet sevdalısı bu idealist kadın, Meşrutiyet'in ilanıyla birlikte şöhretinin zirvesine çıksa da yeni şartların gölgesinde eserleri ve fikirleriyle birlikte unutulur gider. Prof. Dr. Şefika Kurnaz'ın kaleme aldığı “Osmanlı Kadın Hareketinde Bir Öncü, Emine Semiye” adlı bu kitap, onun üzerindeki ihmal perdesini aralıyor.

Ailesi, kişiliği, edebi hayatı, sosyal ve siyasal faaliyetleri, kadınlar hakkındaki düşünceleri gibi konuların ele alındığı bölümlerle Emine Semiye ile ilgili tüm bilinmeyenler gün ışığına çıkıyor. Bugün kadınların özgürlük yolunda kat ettiği mesafede onun layık olduğu şekilde bilinmesi ve hatırlanması ümidiyle…