Osmanlı Devleti'nde Avrupa İktisadi Yayılımı ve Direniş 1881 - 1908

Donald Quataert

19. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nun Avrupa iktisadi gücü karşısındaki konumu zayıflarken ve bu gücün imparatorluk üzerindeki etkisi artarken Osmanlı tebaasının tepkisi nasıl şekillendi? Yalnızca iktisadi süreçlerle ilgili bir tepki mi söz konusuydu yoksa kişiler gruplar farklı saikler de öne sürdüler mi? Ele alınan direnç ve eklemlenmelerin biçim ve içerikleri neydi? Quataert özellikle madencilik, tren yolu, tütün rejisi ve liman işletmelerinde şekillenen, Osmanlıların Avrupa iktisadi yayılımı karşısındaki etkileşim biçimlerini, tutumlarını ve karşı koyma pratiklerini ele aldığı bu eserinde, Osmanlı toplumsal hayatının daha önce incelenmemiş yönlerine odaklanıyor.

“Oluşmakta olan Avrupa hâkimiyetindeki dünya ekonomisi, Ortadoğu'da yaşayanların hayatlarını kazanma yollarını, toplumsal statülerini ve siyasi davranışlarını nasıl değiştirmişti? (...) Osmanlının öyküsünün toplumsal yönü temelde incelenmeyi beklemektedir. Dolayısıyla, 19. yüzyılın sonlarında sermaye yatırımlarındaki
genişleme ve ticaretteki artış en yüksek noktasına ulaştığında halk kesiminde, seçkinler dışındaki gruplarda ortaya çıkan değişmeleri incelemeye karar verdim.”

- Donald Quataert