Eski Yakın Doğu Uygarlıklarında Toplumsal Yaşam

Nazmiye Mutluay

Eski Yakındoğu toplumlarında yaşanan gelişmeler, uygarlık tarihinin önemli dönüm noktalarından birisini oluşturur. Çünkü yerleşik düzene geçişle birlikte toplumsal yaşamın farklı alanlarına yönelik izlenimler ilk kez burada karşımıza çıkmaktadır. Bunları günümüze ulaşan materyaller vasıtasıyla gözlemleyebilmekteyiz. Yine olanaklar elverdiğince ekonomik etkinlikler, üretim ilişkilerinin yanı sıra sosyal yapının özelliklerini saptayabilmekteyiz. Bu tür değerlendirmeler arasında öne çıkan olgulardan birisi toplumun temel birimlerinden olan aile yapısıyla ilgilidir. Örneğin anne- baba- çocuk ilişkisini betimleyen pek çok malzeme bulunmaktadır. Ayrıca belgeler ışığında toplumsal yapıya yön veren sosyal sınıflar, bunların konumu ve aralarındaki farklılıkları yorumlamamız mümkün olmaktadır.
Bu coğrafyadaki insanların yaşam tarzı da ilginç örnekler sergilemektedir. Belgeleri irdeleyerek yerleşim merkezlerindeki kentleri, gündelik yaşantıyı insanların tükettikleri yiyecekleri, üzerlerine giydikleri giysileri, hatta kimi zaman kullandıkları süs eşyaları konusunda fikir sahibi olabilmekteyiz.
Öte yandan Eski Yakındoğu toplumlarındaki yönetim kademesi ve devlet görevlilerinin yanı sıra meslek grupları, dönemin özelliklerinin aydınlatılması konusunda bir takım ip uçlar verdiği için büyük önem taşımaktadır. Örneğin en eski yazmanlar, öğretmenler, ebeler, hekimler, veterinerlerin burada ortaya çıktığını görüyoruz. Bu arada yine yazılı kayıtlar sayesinde eski Yakındoğu toplumlarındaki insanların sevinçlerine ya da kederlerine de ortak olabilmekteyiz. Dolayısıyla kimi zaman ölü gömme adetlerine tanık olurken, kimi zaman da bayram kutlamaları ve şenlikler sırasında yaşadıkları coşkuyu sezinleyebilmekteyiz. Bu tür örnekler aynı zamanda pek çok geleneğin, örf ve adetin, zaman içerisinde nesilden nesile aktarılarak günümüze değin ulaştığını ortaya koymaktadır.
Pek çok alanda gözlemlediğimiz gelişmelerin yanı sıra toplumsal mücadelenin ilk örnekleri de Eski Yakındoğu toplumlarında yaşanmıştır. Örneğin ilk pasif direniş biçimleri, grevler, hak arayışları burada karşımıza çıkmaktadır.
Eski Yakındoğu uygarlıklarını incelemek, burada yaşayan insanları, kültürleri tanımamıza yol açmaktadır. Bu da bize yüz yıllar boyunca hangi aşamalardan geçtiğimizi göstermektedir. Dolayısıyla Eski Yakındoğu dünyasında yaşananlar, zamanımıza ışık tutmaktadır. Bunların kaynağını araştırmak geçmişle günümüz arasında bir bağ kurmamızı sağlayacaktır. Çünkü toplumsal gelişim evrelerinin kökeni buraya dayanmaktadır.

(Tanıtım Bülteninden)