Buhari'nin Cerh-Ta'dil Metodu

Mustafa Taş

Münekkitlerin adalet ve zabt açısından ricâl değerlendirmeleri, bu değerlendirmeler esnasında kullanmış oldukları lafızlar ve bunların manaları cerh-ta‘dîl ilminin omurgasını oluşturmaktadır. Bu bağlamda çalışmada Buhârî'nin adâlet ve zabt açısından ricâl değerlendirmeleri ile onun bu hususta kullanmış olduğu tenkit terimleri incelenmiş, burada elde edilen verilerin değerlendirilmesiyle oluşan teorik kısmın tatbiki sahadaki sonucu için el- Câmi‘u's-sahîh'le mukayesesi yapılarak değerlendirilen râvinin el-Câmi‘u's- sahîh'te rivayetinin bulunup bulunmadığı araştırılmıştır. Yine Buhârî'nin hicrî ilk iki asırdaki cerh-ta‘dîl ifadelerini nasıl değerlendirip aktardığı, söz konusu dönemdeki münekkitler ile Buhârî arasında yapılan karşılaştırmalar ile ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Buhârî'nin ed-Duafâu's- sağîr'i hem kendi dönemi hem de kendisinden sonraki dönem duafâ literatürü ile ricâl değerlendirmeleri ve yöntem açısından da karşılaştırılmıştır. Böylece onun bu alandaki metodunun izleri sürülmüştür.