Müspet ve Menfi İddialar ve Değerlendirmeleriyle Ebu Hanife

Mustafa Öztoprak

Târîhu Bağdâd'daki “Ebû Hanîfe'nin Biyografisi” üzerine daha önceden bazı çalışmalar yapılmıştır. Ancak ülkemizde bugüne kadar, Ebû Hanîfe hakkındaki müspet ve menfi rivayetler ile alakalı bir çalışma yapılmamıştır. İsa b. Seyfeddin el-Hanefî “er-Redd alâ Ebî Bekr el-Hatîb el-Bağdâdî” (Daru'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut, 1301) isimli kitabında, daha çok bu rivayetler hakkında kanaatlerini ifade etmektedir. Muhammed Zâhid el-Kevserî'nin “Te'nibu'l- Hatîb alâ mâ Sâkahû fi Tercemeti Ebî Hanîfe mine'l Ekâzib” (Matbaatü'l-Envâr, Kâhire, 1410) isimli çalışması, tezimizle aynı mahiyettedir. Ancak el-Kevserî, bazı konularda, iddiayı oluşturan rivayetin senedinden ziyade konuya ağırlık vermiştir. Yine Te'nîbü'l-Hatîb'de, müspet rivayetlerden ziyade, menfi rivayetler üzerinde durulmuştur. Abdurrahman el-Muallimî tarafından hazırlanan “et-Tenkîl limâ verade fi Te'nîbi'l-Kevserî mine'l-Ebâtîl”(Daru'l-Kütübi's-Selefiyye, Kâhire, ty) Zâhid el-Kevserî'nin kitabına reddiye olarak yazılmıştır. Muallimî, bu kitabında sadece Kevserî'ye muhalefet ettiği konulara değinmiştir.