Tanrı ve Devlet

Mihail Bakunin

Cennetin inananları ve şairleri daha samimi oldukça daha da tehlikeli bir hale gelirler. Daha önce söylediğim gibi, bilimsel soyutlama, öz olarak doğru, yaşam için gerekli, rasyonel bir soyutlamadır; yaşamın teorik temsili ya da öyle demeyi tercih ederseniz, vicdanıdır. O yaşam tarafından özümsenebilir ve sindirilebilir; öyle de olmalıdır. İdealist soyutlama olan Tanrı ise aşındırıcı, yaşamı parçalayan ve yok eden, yanlışa sürükleyen ve öldüren bir zehirdir. İdealistlerin kişisel değilama kutsal gururu yenilmez ve merhametsizdir; onun yok edilmesi gerekir fakat o hiçbir zaman teslim olmaz, son bir nefesi kalsa bile, Prusya'da, halkın imparatorlarının mahmuzlu botları altında ezildiğini görmek isteyen o Alman idealist teğmenler gibi, halkı Tanrı'ya kul etmek için uğraşır. Sonuç biraz farklı olsa da inanç aynıdır ve bu inancın sonucu köleliktir...