Meşrutiyet, Tek Parti, Çok Parti Hatıralarım (1908-1950)

Hilmi Uran

Meşrutiyet coşkusunun Osmanlı ülkesini sardığı bir dönemde meslek hayatına atılan genç bir mülkiyeli... İzmir'de başlayan kaymakamlık hayatının çekirge istilaları ve Çeşme Rum Muhacereti ile unutulmazlaşan ilkleri...I. Dünya Savaşı'nda anavatana geri dönen Kars'ın Ruslardan geri alınış heyecanına düşen Mütareke gölgesi... Kapatılan Mebuslar Meclisi'nden Ankara'ya oradan Antalya valiliğine uzanan yolun sonunda, Mübadele'ye şaşırtıcı tanıklık....Adana'da Atatürk'ü ağırlayış... Adana bölge müfettişi olarak CHP'ye, milletvekili olarak TBMM'ye giriş...Atatürk ve İnönü dönemlerinde çeşitli hükümetlerde bakanlıklar ve adalet bakanı olarak Atatürk'ün vasiyetine tanıklık...CHP'nin fiili genel başkanı olarak, çok partili demokrasi yolunda geri dönmemecesine atılan adımlar...Hilmi Uran (1886-1957) Bodrum'da doğdu. bodrum, Sakız, Fethiye ve Demirci'de süren ilk ve prta öğretim hayatının ardından İzmir İdadisi'ni ve İstanbul'daki Mülkiye Mektebi'ni bitirdi. 1908'de, II. Meşrutiyet ilan edildiği sırada mezun oldu ve İzmir'de göreve başladı. Menemen ve Çeşme'de kaymakamlık yaptı. Kars'ın Ruslardan geri alınmasından sonra orada mülki amir olarak çalıştı. Son Mebuslar Meclisi'ne Muğla mebusu olarak girdi. 1921'de BMM Hükümeti tarafından Antalya valisi olarak görevlendirildi, ardından Adana'ya tayin edildi. 1926'da siyasete atılarak Adana CHP Bölge Müfettişi oldu. Üçüncü dönemden başlayarak beş dönem Adana milletvekili seçildi. 1930'da bayındırlık bakanı olarak İnönü kabinesine girdi. 1937'den 1938'e dek TBMM başkan vekiliydi. 11 Kasım 1938'de kurulan Celal Bayar hükümetinde adalet bakanı olarak görev yaptı. 1943'te kurulan saracoğlu hükümetinde ise içişleri bakanıydı. 1946'da CHP Genel Sekreteri, 1947'de Genel Başkan Vekili sıfatıyla CHP'nin fiili yöneticisi oldu. 1950 seçimlerinde CHP'nin muhalefete düşmesi üzerine siyaseti bıraktı. Pendik'te yaptırdığı evine yerleşerek anılarını yazamaya başladı, eserini tamamladıktan kısa süre sonra burada vefat etti.