16. ve 17. Yüzyıl Osmanlı ve Batı Resim Sanatında Yaratılış Tasvirleri

Mehmet Özkartal, Fatma Nilhan Özaltın

Yaratılış tüm kutsal dinlerce önemsenmiş, insanların cennetten kovulması anlatımıyla dinlerin başlangıç noktasını detaylıca vurgulamıştır. Tanrı tarafından peygamberler aracılığı ile indirilen toplumun yaşayış biçimine yön veren kutsal kitapların biçiminin ana teması Tanrı‘ya olan inanç ve yaşamı biçimlendiren kurallardan oluşmaktadır. İnsanın yaratılmasından önce Tanrı tarafından insanın yaratılmasına hazırlık olarak düşünülen kâinatın yaratılması kutsal kitap ve metinlerde geçmektedir. Genel olarak kutsal kabul edilmeyen dinlerde dahi insanın yaratılışı üzerine mitolojik hikâye ve anlatımlar vardır. Bu kitapta 16. ve 17. yüzyıllarda Osmanlı ve Batı resim sanatındaki yaratılış temalı eserlerin karşılaştırmalarına ve analizlerine yer verilmektedir. Farklı inanç, kültür yapısına sahip olan Osmanlı ve Batı resim sanatında aynı konu nasıl yorumlanmış? Aralarındaki benzer ve farklı unsurlar nelermiş? Sorularına cevap aranmakta, detaylı olarak ikonografik incelemelerin ve karşılaştırmaların yapıldığı bu çalışmanın literatüre özgün bir katkı sağlayacağı, konuyla ilgili araştırma yapacak olanlara da ışık tutacağı düşünülmektedir. Kitap zaman olarak 16. ve 17. yüzyıllarla, kültürel olarak Osmanlı ve Batı resim sanatıyla, inanç olarak ise Yahudilik, Hristiyanlık ve İslamiyet‘le sınırlandırılmaktadır. Kitap üç bölümden oluşmaktadır. Doğu ve Batı Kültüründe Yaratılış başlıklı I. bölümde, Tevrat, İncil ve Kur‘ân-ı Kerim‘de yer alan yaratılışla ilgili hadislere yer verilmektedir. Osmanlı ve Batı Resim Sanatında Yaratılış Tasvirleri Kataloğu adlı II. bölümde ise; Evrenin, Hz. Âdem‘in ve Hz. Havva‘nın yaratılışları, Hz. Âdem ve Hz. Havva cennette, yasak meyve, Hz. Âdem ile Hz. Havva‘nın cennetten kovulması, yaratılışın tek sahnede gösterilmesi, Hz. Âdem ve Hz. Havva‘nın dünyadaki hayatları ve çocukları alt başlıklarını taşıyan minyatürler, freskler ve tablolar olmak üzere toplam 229 eser bulunmaktadır. III. bölüm ise; “Osmanlı ve Batı Resim Sanatında Yaratılış Tasvirlerinin İkonografik Analizleri” başlığını taşımaktadır. Tanrı, Melek, Şeytan, Hz. Âdem, Hz. Havva, Tanrı‘nın yasak meyve için verdiği emir, yasak meyve, Hz. Âdem ile Hz. Havva‘nın cennetten kovulmaları, Şeytan‘ın işbirlikçileri ve diğer ikonografik unsurlar analiz edilmekte ve karşılaştırılmaktadır.

(Tanıtım Bülteninden)