Bal Arısı (Apis Mellifera L.) Kolonilerinden Üretilen Arı Ürünleri

Mahir Murat Cengiz, Ferat Genç

Arıcılık, ancak uygun iklim ve bitki örtüsünün bulunduğu doğal koşullarda başarıyla yapılabilir. Çünkü arılar besin madde ihtiyaçlarını doğadaki bitkilerden kendileri sağlarlar. Türkiye'nin önemli bir arıcılık ülkesi olmasını sağlayan en etkili faktör sahip olduğu floral zenginliktir. Üç tarafı denizlerle çevrili olan ülkemizde rakım batıdan doğuya ve sahillerden iç kesimlere doğru gidildikçe artmakta ve çayır-mera ve yaylalar, derin vadiler, geniş düzlükler ve ovalar birbirini izleyerek engebeli bir topografik yapı oluşturmaktadır. Bu durum Türkiye'yi floral çeşitlilik bakımından dünyanın en önemli merkezlerinden birisi kılmaktadır.
Türkiye'de ise arıcılık öteden beri daha çok bal üretimi için yapılmaktadır. Fakat son yıllarda arı sütü ve polen üretimi de artarak gelişmekte ve hatta propolis ve arı zehiri üretiminde ciddi çabalar gözlenmektedir. Türkiye, dünyada propolis üretimine en yatkın Kafkas ve Anadolu arı ırklarına sahiptir ve aynı zamanda diğer arı ve arıcılık ürünlerinin üretimi için uygun bir ülkedir.

Bal, polen, propolis, arı sütü, arı ekmeği ve apilarnil esas olarak içerdikleri karbonhidratlar, çeşitli asitler, amino asitleri, mineral maddeler, enzimler ve vitaminler, bazı renk, tat ve aroma maddeleri ile sadece birer gıda olmayıp; aynı zamanda antimikrobiyal, antioksidan ve antikanserojen etkiye sahip çeşitli bileşenleri de barındırmaktadırlar. Arı ürünlerinin bu farmakolojik özellikleri çoğunlukla bünyelerindeki flavonoidler ve fenolik asitlerden oluşan fenolik biyoaktif maddelerden kaynaklanmaktadır. Bu nedenle arı ürünleri sadece gıda olarak değil, tedaviye yardımcı ve destekleyici olarak da önem kazanmaktadırlar.

Bu eserde Türkiye arıcılığının gelişmesi için son derece önemli olduğunu düşündüğümüz, bal, polen, propolis, arı sütü, balmumu, arı zehiri gibi ürünlerin üretimi, işlenmesi ve muhafaza metotları etraflı bir şekilde incelenmiştir.