Kant

Nejat Bozkurt

Alman düşünürü İmmanuel Kant (1724-1804), hiç ayrılmadığı Koenigsberg kentinin üniversitesinde tanrıbilim yanı sıra felsefe okudu; tekdüze ve sakin günlerini özel derlerine, yine aynı üniversitedeki öğretimine ve kendi anıtsal yapıtlarına adadı. Rousseau ve Hume'un da etkileriyle Kant, kendi sistemini oluşturmak üzere, insan aklının sınırları, bilimlerin kesinliği, metafiziğin yapısı ve niteliği, insan sorunları gibi konular üzerine eğilmiş, bu alanlarda yayımladığı çeşitli yapıtlarda çözümler önermiştir. Kurucusu olduğu Kritisizm ile, teorik felsefe alanında egemen olan Akılcılık ve bilim felsefesi alanında egemen olan Deneyciliğin uzlaştırıcı bir yorumla aşılmasına yöneldi. Coğrafyadan matematiğe, fizikten genel felsefeye uzanan evrensel kültürü ile Kant, batı felsefesini kökten bir değişime uğratmıştır. O, insanın bilgi, eylem ve duygu olarak belli başlı boyutlarını tam bir sistem halinde ele alıp bütünleştirmeye girişen ender filozoflardan biridir. Kendisinden sonra gelen Klasik Kantçılar, Kant sonrası Romantik Filozoflar ve XIX. Yüzyılda ortaya çıkan Yeni Kantçılar değişik anlayışlar içinde, ama aynı yolda yürümüşlerdir. Günümüz felsefesini de etkilemeyi sürdüren Kant'ın pek çok yapıtı arasından yalnızca şu üç büyük Kritiğini sayalım: Katkısız Aklın eleştirisi, Pratik Aklın Eleştirisi, Yargıgücünün Eleştirisi.