İstanbul Haneleri

Alan Duben, Cem Behar

Ondokuzuncu yüzyılın sonu ile yirminci yüzyılın başlarında İmparatorluktan Cumhuriyete geçiş döneminin karmaşası içinde, sosyal tarihin ve çok özel bir alanını ele alan bu çalışma, İstanbul'da evlilik, aile ve doğurganlık ilişkilerini incelemektedir. Alan Duben ve Cem Behar, sözkonusu dönem için yaptıkları evlilik, doğurganlık, hane oluşumu ve demografik davranış tahlilleri sonucunda, İstanbul'da yaşayan son dönem Osmanlı ailesinin, yaygın görüşlerin aksine ortalama olarak küçük olduğu, bu ailelerde çocuk sayısı temeline dayalı bir aile planlamasının geliştiği, bunun erkek ve kadınları geç evlenmeye yönelten bir hane oluşumu ile birleştiğinde başka bir Müslüman ve Ortadoğu şehrinde olmayan farklı bir modelin ortaya çıktığını vurgulamaktadırlar. Yazarlar, aynı şekilde İmparatorluğun son döneminde, sanılanın aksine, çokeşliliğin de epeyce düşük bir oranda görüldüğü sonucuna varırken, İstanbul'un bu yanıyla da Türkiye'de ve İslam dünyasında birçok toplumsal değişikliğe damgasını vuran bir şehir olduğunu ortaya koymaktadırlar. Cambridge University Press tarafından önce İngilizce olarak yayımlanan İstanbul Haneleri, Türkiye ve Ortadoğu'da aile ve nüfus üzerine sosyal antropoloji, tarihsel demografi ve sosyal tarihin yöntem ve yaklaşımlarını birleştiren ilk sistematik tarih çalışması olarak nitelendirilmiştir.
1880-1940 döneminin İstanbul’u ve İstanbullu’su evlilik, aile ve doğurganlık ilişkileri açısından ele alındığında, tahmine ve kanıya dayalı çizgilerin çok dışında bir tablo çıkıyor ortaya. İstanbul, başka bir Müslüman kentinde ya da Ortadoğu kentinde rastlanmamış özgün bir modelin sahnesi olarak gösteriyor kendini. Duben’le Behar’ın araştırması hem demografik veriler, tablolar, içeriyor hem de bağımsız tarih makalesi ya da bağımsız edebiyat makalesi gibi okunabilecek bölümler...