İnsanca, Pek İnsanca 1

Friedrich Wilhelm Nietzsche

Keşke başka kuşlar gelse de, daha uzağa uçsalar
Tılsımlı bir ad, Nietzsche'ninki: XX. Yüzyıl başında, şu ya da bu biçimde etkilemediği neredeyse hiçbir düşün, sanat ve kültür adamı kalmamışken, yüzyıl boyunca onların ardından gelen her yeni yaratıcı kuşak da, onun çekim alanına girdi. Ama, zamanla, ortaya bir paradoks çıktı: bütün bu etkilemeleri, Nietzsche'nin yapıtının eksik, sağlıksız, giderek bozuk yayımları ve onların çevirileri gerçekleştirmekteydi...
Bu olgudan yola çıkan iki Nietzsche uzmanı İtalyan filolog-felsefeci, Colli ile Montinari, eksiklikleri gidermek ve bozuklukları düzeltmek amacıyla, 1960'larda, devasa bir işe giriştiler: Nietzsche'nin Bütün Yapıtları'nı sağlıklı bir biçimde oluşturmak - yani, onun adını taşıyan ve bugüne ulaşabilmiş ne kadar kitap, metin, tümce varsa, hepsinin, tarihsel sırayla, doğrusunu yayımlamak... Weimar'daki Arşiv'e girdiler; Nietzsche'nin, okuması neredeyse olanaksız el yazısını sabırla 'çözerek', en küçük ayrıntısına varasıya, metinlerinin, tam onun elinden çıkmış biçimlerine geri gidip, Eleştirel yayımını oluşturdular.
KGW'nin, otuz yıl içinde, Kitaplar ve Defterler bölümleri tamamlandı ve bunların, eşzamanlı olarak İtalyanca, Fransızca ve Japonca çeviri edisyonları yapıldı. Ancak, iki gözüpek uzmanın 'ömürleri vefa etmedi'; önce Hoca Colli, sonra da Öğrenci Montinari, öldüler -- girişimin geri kalan bölümlerini şimdilerde yeni kuşaklar yürütüyor.

Türkiye'deki duruma gelirsek: 1930'lardan başlayarak Nietzsche ülkemizde de önemli, giderek de sürekli artan bir etki kazandı; ama, metinleri, Almanca asıllarından ve onlara dayanan öteki dillerdeki çevirilerinden çok daha büyük eksiklikler ve bozukluklar içeren biçimlerde çevrilip yayımlandı -- yani, aynı paradoksun, daha keskini...
Bu -- 'yurtdışı' ve 'yurtiçi' -- çarpıklıkları gözlemleyen genç yayınevi İthaki, uzun görüşmelerden ve tartmalardan sonra, yolu açan iki İtalyan'ın göze aldığına benzer bir işe girişti: Nietzsche'nin Bütün Yapıtlarını Türkçe'ye aktarmak-- Türkiye'deki, Nietzsche ve Almanca'dan çeviri uzmanı olduklarını kanıtlamış kişileri biraraya getirerek, Eleştirel Toplu Basım'ın Türkçe edisyonunu gerçekleştirmek...

İthaki, Colli/Montinari KGW'nin bütün Türkçe yayın haklarını, hukuksal gereklerini yerine getirerek, üstlenmiştir . Türkiye'de de bir 'ilk' olacak bu girişimi, sonuna dek götürme amacındayız -- umuyoruz, bizim 'ömrümüz vefa eder'; etmezse de, görevi, ardımızdan gelen, yeni, 'daha uzağa uçacak kuşlar', üstleneceklerdir.