Edebi Barış Üzerine Felsefi Deneme

Immanuel Kant

“...Hollandalı bir hancının, mezarlık resmi çizilmiş panosunun üstünde yazan bu yergili yazının: Genel olarak tüm insanları mı, hususi savaştan başka bir şey düşünemeyen hükümdarları mı, yoksa kendilerini tatlı hayallere kaptıran filozofları mı hedeflediğini düşünmeye gerek yoktur. Bu denemenin yazarı, denemesini aşağıdaki şarta bağlı yayınladığını söyler: Pratik politikacılar, siyaset kuramcılarını, ilkelerini deneyimlerine dayandıran devlete aptal fikirleriyle hiçbir zarar veremeyecek salt ukalalar ya da bilge bir devlet adamının kolaylıkla üstünlük kurabileceği çaylaklar olarak görüp onlara karşı küçümser ve kibirli bir tavır takınmaktadırlar.

Bundan dolayı, iki grup arasında herhangi bir karşıt görüş olması halinde, pratik devlet adamı, teorik politikacı tarafından herhangi bir kötü amaç gütmeden ileri sürdüğü düşüncelerinin ardında devlete karşı bir tehlike aramaksızın her daim tutarlı bir şekilde hareket etmelidir. İşte bu açık kapıyla (clausula salvatoria) yazar bütün kötü niyetli yorumlamalara karşı kendini açık bir biçimde koruma altına almak istemektedir...”