Matematik ve Müziğin Tarihsel Serüveni

İlhami Kaya

Matematik ve müzik arasındaki ilişkinin temeli ilk olarak Antik dönemlerde matematikçiler tarafından oluşturulmuştur. Bu nedenle çalışmalarda esas alınan sayılar ve sayı kuramlarından hareketle oluşturulan yapılardır. Müzik kuramcıları tarafından hem müzik, hem de matematik hakkında o döneme ait herhangi bir ifade yer almamaktadır. Buna rağmen bu iki disiplinin birbirinden etkilendiği ve etkilediği görülmektedir.

Matematikçiler tarafından müzik üzerinde yapılan çalışmalar ilk olarak Batı müziğini, ardından Batı müziği olmayan diğer müzikler şekillendirdiğini söyleyebiliriz. Tasarımlar perdeler ve diziler üzerinden olup hem melodilerde, hem de akorlarda duyumsal olarak güzel olanı bulma çabasını taşımaktadır. Aynı zamanda bu çalışmaların her iki disiplin için yeni modellere kaynaklık ettiğini günümüzdeki yapıtlar üzerine yapılan analizlere bakıldığında açık bir şekilde görülmektedir.

Bir müzik kuramcısı ya da icracısının bugünkü matematik kavramlarını anlaması güçtür. Aksi durum, bir matematikçinin de müzik içerisinde kullanılan tüm yapıları anlaması için geçerlidir. Yapıtlar üzerinden bugün yapılan çalışmalarda yeni bir dilin oluştuğu görülmektedir. Fakat bu dilin tercüme edilmeye ihtiyacı olduğunu ve ihtiyacın hem matematik, hem de müzik kuramcıların yapıtları ele alması ile mümkün olabileceği ön görülmektedir.

Akustik temelde yapılan basit aritmetik işlemler Antik dönemlerde perde, aralık ve dizileri tanımlamak için bir araç haline gelmiştir. Bugün ise yapılan çalışmalarda oldukça uzun bir yol kat edilerek yapıtlar içerisindeki yapıların (tema, akor ve biçimlerinin) günümüz matematiği ile tanımlanmaya çalışıldığını görmekteyiz.
Müziği Antik dönemden bugüne şekillendiren matematiğin, günümüzde de müziğin içinde yer aldığı görülmektedir. Bugün için matematiğin müzik ile şekillendiğini söylemek güçtür. Fakat Antik dönemde müziğin matematiği kısmi olarak şekillendirdiğini söyleyebiliriz. Kitap bu çalışmaların neler olduğunu ve bugünkü Batı müziği kuramını nasıl şekillendirdiğini dair bir açıklama getirmeye çalışmaktadır. Bu nedenle çalışmada matematikle müzik arasındaki tarihsel ilişkiden hareketle diziler üzerinde yapılan çalışmalarda kullanılan aritmetik işlemler ve ardından yaşanan gelişmeler ele alınmıştır. Konunun geniş kapsamlı olmasından dolayı sınırlandırılmış örnekler ve kavramlar içermektedir. Amaçlanan her iki disipline ilgi duyan bilimcilerin bu dile katkılarına sağlamaktır.

(Tanıtım Bülteninden)