Diyarbakır İli Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezlerinin Mimari Tasarım Açısından İncelenmesi ve Model Önerisi

İclal Aluçlu, Şeyma Ayça Öge Osmanoğulları

Mimar, bir çevre oluştururken aynı zamanda o çevrede yaşayacak olan bireylerin hayatlarını da bir ölçüde biçimlendirmektedir. Tasarlanmış çevrelerin birey üzerinde önemli etkileri bulunmaktadır. Mimar sadece normal bireyler için değil engelli bireyler için de tasarım yapmaktadır. Bu çalışmada ele aldığımız bireyler engelli bireylerdir. Mimarlar tasarımlarını yaparken engelli bireylere uygun bir çevrede olması gerekenleri ve engelli bireylerin neler istediklerini anlamaları gerekmektedir. Onların yaşam kalitesini arttırmak için tasarım yapılırken bunlara dikkat edilmelidir (İrtenk, 2011). 21. yüzyılda engelli çocukların sayısının artması ile eğitim merkezlerinin sayısı ve niteliği önem kazanmaktadır. Engelli bireylerin topluma kazandırılmaları için en önemli nokta, eğitim ve bu eğitimi verebilecek uygun eğitim merkezlerinin varlığıdır. Bu doğrultuda ülkemizdeki ve yurtdışındaki eğitim merkezlerinin planlama aşamaları, tasarım kriterleri incelenmiştir. İstanbul ve İngiltere de bulunan bazı özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinden iyi sayılabilecek örnekler ile Diyarbakır'da 24 eğitim merkezinde değerlendirme yapılmıştır. Engelli bireylerin gereksinimlerinin karşılanmasındaki eksiklikler ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışma ile ortaya çıkarılan farklılıkların ve olumsuzlukların sonucunda, yeni kurulacak eğitim merkezlerinin tasarımına destek olmak için tasarım kriterleri ortaya konulmuştur.