Bir Yapısalcı Olarak Muhammed Abid El-Cabiri'de Din - Kültür İlişkisi

İbrahim Keskin

Çalışmalarının büyük bir kısmını İslam düşüncesinin eleştirisine yönelten Muhammed Abid el-Cabiri'ye (d. 1936) göre bugünkü gelinen noktada gelenek toplumsal, siyasal ve fikri alanlarda büyük bir krizle karşı karşıyadır. Cabiri İslam dünyasının içinde bulunduğu bu krizin nedenlerini açıklayacağını düşündüğü yapısal bir model sunar: beyan, irfan ve burhan. Cabiri'ye göre bu üç bilgi sisteminin her boyutta çatışması ve rekabeti söz konusudur. Kriz bu bilgi sistemlerinin iç içe geçişliliğinden kaynaklanan bir krizdir. Bu krize neden olan ana unsur Hermetik irfancılıktır. İrfan bir başka bünyeye ait bir düşünme biçimi olduğundan Arap/İslam aklını fesada uğratan bir fonksiyon icra etmektedir. İrfani düşünce sistemi aklı durduran, durgunluğa sevk eden ve aklın istifasını temsil eden irrasyonel bir düşünme biçimi olduğundan, Arap/İslam aklının yapısını bozmaktadır.