Zeki Divanı

Gülay Şahin

Türkiye'de Eski Türk Edebiyatı araştırmalarının büyük oranda divan metinleri üzerinde yoğunlaştığını söylemek mümkündür. Divanlar, edisyon kritik yöntemi ile araştırmacıların dikkatine sunulduğu gibi bazıları üzerinde tahlil çalışmalarının yapıldığı görülür. Bu çalışmanın konusunu da, şiirlerinde mutasavvıf kimliği ve ehl-i beyt sevgisiyle ön plana çıkan Zekî ve onun tek nüshadan oluşan Divan'ı oluşturmaktadır.

“Zekî'nin Hayatı, Kişiliği ve Eserleri” ve “Divanın Transkripli Metni” başlıklı iki ana bölümden oluşan çalışmaya Divan metninde geçen özel isimlerden oluşan bir dizin eklenmiştir. Birinci bölümde Zekî'nin hayatı ile ilgili kaynaklar tanıtılmış, edebî ve fikrî kişiliği şiirinde geçen çeşitli kavramlardan yola çıkılarak ele alınmış, Divan'ın şekil ve içerik itibariyle özelliklerinden bahsedilmiştir.
Zekî Divanı'nın transkribe edilmiş metninin yer aldığı ikinci bölümde 3 kaside, 11 tarih, 6 murabba, 2 muhammes, 7 tahmis, 7 müseddes, 6 şarkı, 1 terkib-i bend, 191 gazel, 7 beyit, 3 küçük mesnevi ve 5 tamamlanmamış şiir olmak üzere 249 şiir yer almaktadır.

Şair Zekî hakkında kaynaklarda herhangi bir bilgiye ulaşılamamıştır. Divan'da adına tarih düşülmüş Keçecizâde İzzet Molla, Nurullah Paşa, Cemaleddin Paşa vb. tarihî şahsiyetlerden hareketle Zekî'nin XIX. yüzyılda yaşamış bir divan şairi olduğu söylenebilir.