Müzik Beğenisinde Kültürel Etkenler

_{Bir fMRI Çalışması}

Gülay Karşıcı

Müzik beğenisindeki değişkenlerin ve ölçütlerin çokluğu, bu konuda farklı disiplinlerde yapılan binlerce araştırmanın temel nedenidir. Müzik beğenisini tanımlama yolunda verilen uğraşların hiçbir zaman net şeyler ortaya koyamayacağı kesin. Buradaki ölçütlerin çokluğu yeterli kanıt: ses güzelliği, ezgi güzelliği, entonasyon, şarkı sözleri, müziğin insanda yani hafızada canlandırdığı şeyler, insana anımsattıkları, müzik kaydının ustalığı, çalgılama, performans ustalığı, seslendiricinin kimliği ve sosyal yaşamdaki duruşu, müzik dinlenilen ortam, eğitim, aile, sosyal çevre, kültürel kimlik.

Müzikoloji, psikoloji, psikiyatri ve nöroloji gibi alanlarda yapılan duygu ya da kültürel kimlik odaklı çalışmalarda araştırmacıların ulaştıkları sonuçların hala tartışılıyor olması ve aslında bir yerde kesin sonuçlara ulaşılamaması da bu etkenlerin gücünü ortaya koyuyor; elbette bunların değişkenliklerini de. Beğenilen ya da beğenilmeyen bir müziğe beynin verdiği tepkilerin fMRI (functional magnetic resonance imaging) yardımıyla incelendiği bu çalışma her iki alana da; kültürel kimlik ve duygulanmaya odaklanmıştır. Müzik ve tıp bilimlerinden araştırmacıların ortaklaşa çalıştığı bu konu, dünyada bu alanda yapılan ilk fMRI çalışmasıdır.

Dokuz Eylül Üniversitesi Rektörlüğü tarafından “Bilimsel Araştırma Projesi” kapsamında finanse edilen ve Prof. Dr. Fırat KUTLUK'un yöneticiliğinde yürütülen projenin bu ilk tez çalışmasının, benzer yöntemde yapılacak olan disiplinlerarası doktora ve yüksek lisans tez çalışmalarına örnek olması amaçlanmaktadır.