Verginin Yasallığı İlkesi Işığında Dış Ticarete Konu Vergiler ve Diğer Mali Yükümlülükler

Gökhan Terzi

Verginin yasallığı ilkesi uyarınca vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler kanunla konulmakta, değiştirilmekte ve kaldırılmaktadır. Anayasa'nın 73. maddesinde belirtilen bu ilke dış ticarette uygulanan mali yükümlülükler için de geçerlidir. Ancak ilkenin dış ticarette, dahilde alınan mali yükümlülüklere göre, farklı şekillerde uygulandığı görülmektedir. Ayrıca, dış ticarette yasallık ilkesine ek mali yükümlülükler bakımından istisna getirilmiştir. Anayasa'nın 167. maddesinin 2. fıkrasıyla getirilen bu istisna Anayasa'nın hazırlık aşamasında yer almamıştır. Milli Güvenlik Konseyi tarafından maddeye ikinci fıkra olarak son aşamada ilave edilmiştir. Bu şekilde Türk vergi sisteminde daha öncesinde bulunmayan yeni bir mali yükümlülük türü ortaya çıkmıştır. Dolayısıyla, bahse konu mali yükümlülüğün yürürlüğe konulma sebebinin ve diğer mali yükümlülüklerden farkının açıklanması gerekmektedir. Belirtilen durumlar çerçevesinde, verginin yasallığı ilkesinin dış ticarette uygulanma şeklinin analiz edilmesi önem arz etmektedir. Bu bağlamda eserde; dış ticarete konu vergiler ve diğer mali yükümlülükler Anayasa'nın 73 ve 167. maddeleri temelinde sınıflandırılmış, yasallık ilkesi karşısındaki durumları ve uygulamadaki yansımaları irdelenmiş, belirlenen sorunların veya uyumsuzlukların giderilmesi bakımından öneriler sunulmuştur.

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ

Birinci Bölüm

DIŞ TİCARET, GÜMRÜK VE VERGİLENDİRMEYE İLİŞKİN GENEL ESASLAR

I. Genel Açıklama

II. Dış Ticaret ve Gümrük

A. Dış Ticaret ve Gümrük Kavramları

B. Dış Ticaret ve Gümrükte Kurumsal Yapı

C. Mali Yükümlülüklerin Adlandırılması

III. Dış Ticaret ve Gümrük Politikası

A. Genel Açıklama

B. Dış Ticaret ve Gümrük Politikasının Amaçları

C. Dış Ticaret ve Gümrük Politikasının Araçları

IV. Dış Ticaret ve Gümrükle İlgili Kavramlar ve İşlem Süreci

A. Genel Açıklama

B. Türkiye Gümrük Bölgesi

C. Eşya

D. Gümrük Statüsü

E. Gümrük Yükümlülüğü ve Yükümlü

F. Gümrükçe Onaylanmış Bir İşlem veya Kullanım

G. Gümrük Beyanı

H. Beyan Sahibi

I. Beyanın Kontrolü

J. Gümrük İşlemlerinin Bitirilmesi ve Eşyanın Teslimi

V. Dış Ticaret ve Gümrükte Vergilendirmeyi Etkileyen Faktörler

A. Genel Açıklama

B. Kıymet

C. Tarife

D. Menşe

E. Miktar/Ağırlık

VI. Dış Ticaret ve Gümrükte Vergilendirme Süreci

A. Genel Açıklama

B. Tarh

C. Tebliğ

D. Tahakkuk

E. Tahsil

VII. Dış Ticaret ve Gümrükte Vergilendirme Sistemi

A. Genel Açıklama

B. İthalat İşlemi ve Vergilendirme

C. İhracat İşlemi ve Vergilendirme

D. Diğer Dış Ticaret İşlemleri ve Vergilendirme

İkinci Bölüm

VERGİNİN YASALLIĞI İLKESİ VE DIŞ TİCARETTE UYGULANMASI

I. Genel Açıklama

II. Anayasal Mali Yükümlülükler

A. Genel Açıklama

B. Vergi

C. Resim

D. Harç

E. Benzeri Mali Yükümlülük

F. Ek Mali Yükümlülük

III. Vergilendirme İlkeleri

A. Genel Açıklama

B. Vergilendirme İlkelerinin Tarihsel Gelişimi

C. Genel Olarak Vergilendirme İlkeleri

IV. Anayasal Vergilendirme İlkeleri

A. Genel Açıklama

B. Verginin Genelliği

C. Verginin Kamu Giderlerini Karşılamaya Özgülenmesi

D. Verginin Mali Güç ile Orantılı Olması

E. Verginin Adaletli ve Dengeli Dağılımı

F. Verginin Yasallığı

V. Verginin Yasallığı İlkesinin Gelişimi, Kapsamı ve İstisnaları

A. Verginin Yasallığı İlkesinin Tarihsel Gelişimi

B. Verginin Yasallığı İlkesinin Kapsamı

C. Verginin Yasallığı İlkesinin İçeriği

D. Verginin Yasallığı İlkesinin İstisnaları

VI. Ek Mali Yükümlülükler Açısından Verginin Yasallığı İlkesi

A. Anayasa'nın 167/2. Maddesine İlişkin Yasama Süreci

B. Anayasa'nın 167/2. Maddesine İlişkin Yargı Süreci

Üçüncü Bölüm

VERGİNİN YASALLIĞI İLKESİ IŞIĞINDA DIŞ TİCARETE KONU VERGİLER VE DİĞER MALİ YÜKÜMLÜLÜKLER

I. Genel A&ccedi