Türk Halk Anlatılarında Halk Hekimliği

Fahri Dağı

Halk anlatıları, ait oldukları milletlerin hafızalarının önemli parçalarıdır. Halk anlatıları, halkın maddî ve manevî değerlerini, kültürünü yüzyıllarca bünyesinde muhafaza etmiş ve yeni nesillere aktarmıştır. Ait oldukları milletlerin kültür kodlarını taşıyan halk anlatıları, mensubu oldukları toplumların binlerce yıllık dil, kültür, felsefe, hayat karşısında görüş ve davranışlar, doğaya bakış açıları gibi birçok unsuru açık ve gizli olarak taşırlar. Başta destanlar olmak üzere masallar, efsaneler, halk hikayeleri, fıkralar, mitolojik unsurları veya en azından mitolojinin izlerini barındıran yaratmalardır.

Dürüstlük, kahramanlık, iyilik, cesaret, adalet, özgürlük, vatan, millet ve insan sevgisi gibi erdemleri insanoğluna öğreten sözlü gelenekte yaşayan halk anlatılarıdır. Günümüz iletişim araçlarının kişiyi ve toplumu yönlendirip şekillendirmesi gibi eskiden de destanlar, halk hikâyeleri, masallar, efsaneler ve fıkralar da kişinin ve toplumun değer yargılarını oluşturmada büyük rol oynamıştır. Daha anne karnında dinlenen tekerlemeler, niniler, masallar, efsanler, bireyin kişliğinin oluşmasında etkili olan mahsullerdir.

Halk anlatıları halk bilimi unsurlarını yapılarında barındıran kültür eserleridir. Bu eserler din, ahlâk, gelenek, görenek gibi birçok unsurların yanında kimlik kodlarımızdan biri olan halk hekimliği unsurlarını da az veya çok içlerinde barındırmaktadır. Birçok hastalığın tedavisini halk anlatılarında bulabilmekteyiz. Birçoğu eski Türk dini ve inanç sitemi unsuru olarak görülen sağaltma sistemleri günümüzde de ocaklar, efsuncular, hocalar, cinciler, kocakarı ilaçları gibi adlarla varlıklarını sürdürmektedir.