Ege'de Eşkıyalar

Sabri Yetkin

On dokuzuncu ve yirminci yüzyıl Osmanlı tarihi, bir anlamda sürekli ayaklanmaların tarihidir. İmparatorluğun 19. yüzyıl sonlarında derin ve hissedilir bir şekilde yaşamaya başladığı ve yıkılışına kadar artarak devam eden sosyal, ekonomik ve siyasal çözümsüzlüklerin bir sonucu olarak, eşkıyalık hareketleri kısa sürede yaygınlaşmıştır. Eşkıyalığın, bu dönemde en gelişmiş, toplumsal katmanlar arasında eşitsizliğin en fazla belirginleşmiş bölge olan Ege'de ortaya çıkması ise tesadüf değildir. Ege'de eşkıyalığı yaygınlaştıran Çakırcalı Mehmet Efe, fakir halkın sevgilisi, babası, kahramanı kabul edilmiş, ezilmiş ve yılgın köylünün hak arayıcısı ve sözcüsü olarak halktan her türlü desteği görmüştür. Batılılarca Türkiye'nin “Robin Hood'u” ve “Dağların Kralı” olarak tanınan Çakırcalı Mehmet Efe, Batı kamuoyunca da ilgiyle izlenmiştir. 1995 yılı Afet İnan Tarih Araştırma Ödülü'ne layık görülen Sabri Yetkin'in elinizdeki çalışması, eşkıyalık hareketlerini dönemin sosyal, siyasal ve ekonomik yapısı içinde ele alırken, Halk Edebiyatımıza yansıyan türkülerle, dönemin ressamlarının betimlemeleriyle ve fotoğraflarla geniş bir yelpaze çiziyor.