Devrimler ve Tepkileri

_{Türkiye Cumhuriyeti Tarihi 1 (1924-1930)}

Mahmut Goloğlu

Mahmut Goloğlu, (1915-1982) Akçaabat'ta doğdu, aynı günlerde babası Sarıkamış'ta şehit düştü. Trabzon'daki öğrenciliği sırasında Halkevi'nin yerel tarih araştırmalarına katıldı. Tarihle ilgisi böylece başladı. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirerek Tekel'de müfettiş oldu. Bir süre serbest avukatlık yaptıktan sonra siyasete atıldı. Milletvekili oldu ve TBMM'de başkan vekilliği dahil pek çok görevde bulundu; Meclis Kütüphanesi'nde tarih çalışmalarını sürdürdü. Siyasetten çekildikten sonra, yerel tarih çalışmaları ile Milli Mücadele ve Türkiye Cumhuriyeti Tarih konulu dizi kitaplarını kaleme aldı. 1976'da Karadeniz Teknik Üniversitesi'nde Devrim Tarihi profesörü olarak ders vermeye başladı. Akademik çalışmalarıyla Boğaziçi Üniversitesi tarafından 1981'de Şeref Ödülü'ne layık görüldü. Devrimler ve Tepkileri, genç Cumhuriyet'in peş peşe yapılan devrimlerle en hızlı değişimleri ve dönüşümleri yaşadığı bir dönemde, 1924 - 1930 arasına mercek tutuyor.

Cumhuriyet Anayasası'nın kabulü, halifeliğin kaldırılması, üniversite özerkliği ile basın özgürlüğünün kurumsallaşması, şapka ve kıyafet devrimi, tekke ve zaviyelerin kapatılması, hukuk ve eğitim alanındaki devrimler, laiklik, harf devrimi, dil devrimi... Kronolojik bir kurguyla hazırlanan kitap, sadece devrimleri değil, o döneme damgasını vuran pek çok olayı da anlatıyor: Musul sorunu, Hakkâri olayları, Terakkiperver Fırka, Şeyh Sait İsyanı, İzmir Suikastı, Yavuz-Havuz davası, Serbest Fırka, Menemen Olayı... Goloğlu, Genelkurmay Harp Dairesi'nin de incelemesine sunarak olumlu yanıt aldığı kitabında, bu canlı ve benzersiz dönemi, alışılmadık yalınlıkta ve nesnellikte sunuyor. Devrimler ve Tepkileri, yakın tarihimizin parça parça hatırladığımız olaylarını yeniden bir bütün olarak görmek; bu döneme ait bilgi edinmek ya da bilgi tazelemek isteyenler için...