Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Bir Entelektüel: Mehmed Fuad Köprülü

Berna Fildiş

Osmanlı Devleti'nin yok oluş ve Cumhuriyet'in kuruluş döneminde yani kopuş ve devamlılığın bir arada olduğu bir ‘kriz' döneminde entelektüel kimliğini oluşturan Mehmed Fuad Köprülü (1890-1966), yürüttüğü bilimsel faaliyetlerle sosyal bilimlerin pek çok alanında ‘kurucu' rolünü üstlenmiştir. Edebiyat, tarih, felsefe, sosyoloji, psikoloji, hukuk, dil, siyaset bilimi, eğitim, din vb. alanlarla genişleyen bir yelpazede çalışmalar yapan Köprülü'nün yerli kültür birikiminin ortaya çıkarılması konusundaki çabası, sosyal bilimlere yüklediği misyonu belirlemiş ve entelektüel kimliğindeki çokyönlülük, bilim alanında kendisini disiplinlerarası bir metodoloji olarak göstermiştir. Köprülü'nün bin beş yüzü bulan çalışmaları yöntembilimin kurulması adına atılmış ilk adımlar olmanın ötesinde sonraki çalışmalar için yol gösterici olmuştur.

Elinizdeki kitapta şairliğinden sosyolojik çalışmalarına; yabancı dil öğrenmeyi bilim adamı olmanın şartlarından biri haline getiren yaklaşımından politikacılığına; sanat ve tarih görüşlerinden disiplinlerarası metodolojisine kadar Köprülü'nün entelektüel kimliğini tamamlayan pek çok yönü incelenmiştir. Bu kimliği bütünlüklü olarak görebilmek adına kaleme alınan bölümlerin tamamında kavramsal, kuramsal, eleştirel yaklaşımların sergilenmesi Köprülü'nün metodolojisi ve elinizdeki kitabın özgünlüğüyle örtüşmektedir.