Ayrılıkçı Hareketler - Kurtuluş Savaşı Kütüphanesi

_{Ziya Gökalp'in Kürt Dosyası Ekiyle}

Avni Özgürel

"Kurtuluş Savaşı Kütüphanesi'nin amacını Prof. Dr. Toktamış Ateş şöyle ifade ediyor: "Bu seride yayınlanacak olan kitapların, zevkle ve kolay okunan çalışmalar olmasını umut ediyorum. Çok değerli yazarların, yoğun emeklerinin ürünü olarak gün ışığına çıkan, elinize ulaşan ve ulaşacak olan bu çalışmaların, en ufak bir saptırmaya bile uğramamış olduğundan emin olun."Biz tarihi, ‘geçmişte ne olduğunu merak ettiğimiz için' değil, geç-mişte yaşananların ‘ne gibi sonuçlara yol açtığını' görmek ve anlamak için inceliyoruz. Yani asıl endişemiz, ‘dünü' değil; ‘bugünü' ve hatta ‘yarını' görmek ve değerlendirmek. Ve bu konuda bize en yoğun ışık tutacak gelişmeler, hiç kuşkusuz ‘yakın tarihimizin' gelişmeleri."Bu dizi, bu amaca yönelik olarak hazırlandı." Bu kitap, Türkiye Cumhuriyeti'ne vücut ve ilham veren Milli Mü-cadele dönemini eksen kabul etmekle birlikte, Osmanlı asırları boyunca süren ve cumhuriyet sonrasında da devam eden "Ayrılıkçı Hareketler"in tarihsel tablosunu tahlil gayretinin ürünüdür. Görüleceği gibi kitapta, Müslüman-Türk halkına dayanan, ancak çokuluslu bir imparatorluk olan Osmanlı Devleti'nin tebaası mevkiindeki Hıristiyan toplumların, 19. yüz-yılda düşünceden eyleme dönüşen bağımsızlık talepleri ve bu amaçla gi-riştikleri mücadele "ayrılıkçı hareket" kapsamında değerlendirilmemiştir. Ve bu anlayışın sonucu olarak, Osmanlı Devleti'nin ve onun devamı olan Türkiye Cumhuriyeti'nin "temel/kurucu unsur" saydığı ama gerek etnik, gerekse mezhep farklılıkları dolayısıyla sürekli olarak merkezi otoriteyle çatışan Kürt ve Alevi topluluklarının hareketi tahlil edilmeye çalışıl-mıştır. Ancak kitap, geçmişe dönük tespit, tahlil çabasından öte, her iki ça-tışma alanı ve gerilim kaynağı açısından da anlama ve çözüm arama gayretlerine katkı sağlama arzusunun ürünüdür.