Neolitik Yakındoğu ve Göbeklitepe Mimarisi

Atlıhan Onat Karacalı

Göbeklitepe, bugüne kadar pek çok farklı uzmanlık açılarından enine boyuna incelendi. Ancak, bu kült yapıları kompleksinin mimari biçimlenişi değerlendirmek üzerine hatırı sayılır bir çalışma ortaya konmadı. Mevcut çalışmaların çoğu hem mimar olmayan kişilerce hazırlandılar hem de yapıları herhangi bir arkeolojik buluntu türü olarak değerlendirdiler. Elinizdeki çalışma ise, Göbeklitepe'nin mimarisine odaklanmayı teklif ediyor. Bu bağlamda; buradaki yapıların üretildiği, kullanıldığı ve terkedildiği dönem olan Neolitik'in; tarım, seramik ve mimarlık odaklı bir çözümlemesini yapıyor. Bu temel üzerine de Göbeklitepe mimarisini; yapı, işlev ve bezemeler açılarından değerlendiriyor. Bu sırada mimariye ilişkin; yapı malzemeleri ve ölçüler gibi sadece somut unsurları değil, tasarım dili ve karmaşık işlevler gibi soyut kavramları da anlamaya gayret ediyor.