Atatürk, Okyar ve Çok Partili Türkiye

_{Fethi Okyar'ın Anıları}

Osman Okyar, Mehmet Seyitdanlıoğlu

Cumhuriyet döneminin çok partili yönetim yolundaki ikinci denemesine ilk elden bir bakış... Atatürk'ün yakın ve kadim dostu Okyar'ın kısa süren Serbest Fırka tecrübesine ilişkin anıları, yakın tarihimizin net bir panoramasına da çiziyor. Bu kitap, parça parça sahip olduğumuz pek çok bilgiyi anlamlı ve derinlikli bir tabloya dönüştürmemizi sağlıyor. İttihat ve Terakki fedailerinin düzenlediği Bab-ı Ali baskını, Enver ile Ali Fethi ve Mustafa Kemal arasındaki görüş ayrılıklarını nasıl orataya çıkardı? Mustafa Kemal ile Ali Fethi'ni Sofya'ya diplomatik görevle atanmalarının arkasında neler yatıyordu? Malta sürgünü Ali Fethi Bey için nasıl bir kazanca dönüştü? Mustafa Kemal Büyük Taarruz öncesinden Ali Fethi'yi neden Londra'ya elçi olarak yolladı? Cumhuriyet'in ilanının konuşulduğu 28 Ekim gecesi Çankaya'ya kimler davetliydi? Davetli olmayanların tepkisi ne oldu? Parti hangi olaylar üzerine kapandı? Bunlar, kitapta cevaplanan sorulardan sadece bir kısmı... Ali Fethi Okyar (Pirlepe 1881- İstanbul 1943) Manastır İdadisi ve Harp Okulu'nda Mustafa Kemal'le aynı dönemde okudu, 1900'de teğmen olarak askerlik hayatına başladı. Siyasetin hep içinde oldu, siayset hayatı pek çok kez büyük krizlerle kesişti. 1912'de Meclis- Mebusan'a seçildi. Meclis kapatılınca askerliğe döndü. Genel sekreter seçildiği İttihat ve Terakki'nin diğer yöneticilerine muhalif tutumundan dolayı 1913'te Sofya'ya elçi atandı; Mustafa Kemal de askeri ateşe olarak aynı yerde görevlendirildi. 1917'de İstanbul milletvekili olarak siyasete döndü, içişleri bakanı oldu. İşgal döneminde tutuklanarak Malta'ya sürgün edildi. 1921'de yurda döndü, İstanbul milletvekili sıfatıyla Büyük Millet Meclisi'ne katıldı, bir yıl içişleri bakanlığı yaptı. Cumhuriyet'in ilanından sonra seçilen ilk meclis başkanıydı. 1924'te başbakan ve milli savunma bakanı oldu. Şeyh Sait İsyanı sırasında istifa etti ve Paris'e büyükelçi olarak atandı. 1930'da çok partili sisteme geçmiye isteyen Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal'in teşvikiyle Serbest Fıkra'yı kurdu.