Analitik Resim Çözümlemeleri

Leyla Varlık Şentürk

Resmin biçimsel yapısı, organik bütünlüğünü oluşturan temel öğe ve ilkelerin kompozisyonda nasıl organize edildiğini cevaplarıyla ortaya koyan "yapısalcı (teknik-biçimci)" eleştiri ile açıklanır. Sanatçının eserini yaratırken kullandığı temel öğe ve ilkeler, o eserin biricik olmasını sağlayan bütünün de parçasıdır. Bütünün parçası olan bu elemanların, kuramsal olarak belli açıklamalara sahip olmuş olsalar bile, sanatçının bu kavramlara yüklediği anlam ve/veya kullandığı imgelerle değişebileceği, yeni an-lamlar ve alternatifler sunacağı açıktır. Her eserde yeni bir anlam ve biçim bulmuş olan bu altyapı elemanları, eserin kendi varoluşu içinde ele alınıp değerlendirilmeli. Bu nedenle resmin biçimsel olarak çözümlenmesi, her resim için aynı soruların sorulmasını gerektirirken alınacak cevaplar değişkenlik gösterebilir. Kitapta çözümlemesi yapılan resimler, Ön Rönesans döneminden başlayarak Aydınlanma Çağı'na kadar geçen süreci kapsıyor. Bunun yanı sıra neoklasik dönem eserlerinden örnekler de yer alıyor. Yazar bu tarihsel çerçeveyi, eleştiri yöntemlerinin sanat kuramları ile olan bağlantılarını göstermek için kuruyor. Çözümlemesi yapılan resimler, uzun yıllar sanatın biçimlenmesinde söz sahibi olan "Yansıtma Kuramı"nın etkilerinin ve sonuçlarının görüldüğü örnekler arasında yer alıyor. Aralarında Giotto, Botticelli, Bosch, Dürer, Giorgione, Leonardo, Michelangelo, Raffaello, El Greco, Caravaggio, Zurbartan, Rembrandt, Poussin, Fragonard, Watteau, David ve Guerin gibi pek çok sanatçının eserlerinin yer aldığı çözümlemeler, üslupsal özelliklere dair gerekli bilgi akışının yanı sıra sanatçıların sanata yaklaşımı, onu aktarması ya da yorumlaması konusunda açıklayıcı bilgiler içeriyor. Akademisyen ve ressam olan yazar, kitapta okura bir resmi biçimsel yapısından hareketle nasıl değerlendirebileceğinin ipuçlarını veriyor. Her ne kadar kitabın anateması, resimle karşı karşıya gelen izleyicinin estetik duyumunun biçimsel nedenlerini ortaya koymak olsa da, sanat eğitimi alan bireylere bu konuda ışık tutacağı ve resim sanatına kazandıracakları yeni eserlerde yol gösterici olacağı da açıktır.