Altay Destanı Maaday Kara

Kolektif

Maaday Kara, Güney Sibirya'da yaşayan Altay Türklerinin destanıdır. Binlerce yıllık yaşam mücadelesinin iki neslin yaşlı baba ve yaşamı sürdürecek oğlu yaşamına sığdırılarak anlatıldığı destanda odak noktası, ölüm korkusu ve ölümsüzlük arayışıdır: Destanın kahramanı, Maaday Kara'nın oğlu aynı zamanda bir şaman prototipi olan Kögüdey Mergen, hayatın sırrını çözmek, annesi ve babasını ölüler diyarından yeryüzüne geri getirmek, sürülerini ve halkını ölümün pençesinden kurtarmak için yeraltı dünyasına iner.

Şamanist bir toplumun ürünü olan (ancak yer yer Budizm ve lamaizm etkisi de görülen) destanda, bu dünyayı ve öbür dünyayı algılayış biçimi şamanist düşünce doğrultusundadır. Olaylar üç farklı boyuta uzanır: yeryüzü, yeraltı ve gökyüzü. Yeryüzü canlıların mekanıdır; yeraltı ruhların yani ölülerin alemidir, bu aleme karanlık güçler hakimdir; gökyüzü de yine insan ötesi bir boyuttur. Ancak, bu üç boyutun kapıları birbirine kapalı değildir, birinden diğerine gitmek ve geri dönmek mümkündür.

Maaday Kara'nın nerdeyse bütün destanlarda olduğu gibi- kozmogonik yönleri de vardır: Destan, Büyükayı ve Orion takımyıldızları ile Kutupyıldız'nın nasıl ve niçin meydana geldiğini de anlatır.

Bu kitapta, Maaday Kara destanının Sazon Saymoviç Surazakov'un 1964'te Alaksey Grigoreviç Kalkin'in anlatımndan derlediği Altay Türkçesi metninin çevrimyazısı ile Türkiye Türkçesine çevirisi yer alıyor. Destanı ayrıntılı bir “Giriş“, metinde geçen Altayca kelimeler ve özel isimler için birer dizin ve geniş bir bibliyografya ile birlikte sunuyoruz.