16. Yüzyılda İçel ve Çevresinde Bozdoğan Cemaati

Alpaslan Demir

İçel Bölgesi coğrafi yapı olarak dağlık ve sarp bir araziye sahiptir. Bölgenin coğrafi yapısının yaylak ve kışlak için uygun olması beraberinde konar-göçer teşekküllerin bu bölgeye yerleşmesini getirmiştir. Nitekim konar-göçer sayısının fazlalığı da bunun bir göstergesidir. İçel Bölgesinin önemli cemaatlerinden biri hiç şüphesiz Bozdoğanlardır. Bozdoğan cemaatini XVI. yüzyılda Oğuz geleneğine uygun olarak ki grup halinde görmekteyiz.

Birinci grup Kuzey Suriye- Güney Doğu Anadolu bölgesinde yaşam sürmektedir. Daha sonra bu grup XVI. yüzyılın sonunda Kadı Burhaneddin'in hizmetine girecektir. Konumuz olan İçel bozdoğanları ise XVI. yüzyılda Karaman Devleti içerisinde bulunmaktadır. Karaman Devleti'nin Kuruluşundan yıkılışına kadar hizmetini sürdürmüş olan Bozdoğan cemaatini Karaman Devleti Topraklarının XV. yüzyılın sonlarında Osmanlılar tarafından ele geçirilmesiyle Osmanlı Devleti içerisinde görmekteyiz. Osmanlı Devleti'ndeki konar-göçerler içerisinde Bozdoğanlılar önemli bir yere sahiptir. Bu önemine karşın Bozdoğan cemaati üzerine Ali Rıza Yalgın tarafından 1934 yılında Ülkü Mecmuası'nda yayınlanan " Cenubta Bozdoğanlılar" makalesi ve M. Akif Erdoğru tarafından 25-27 Eylül 1998 tarihinde X. Milli Türkoloji Kongresi'nde sunulan "18. yüzyılın ilk çeyreğinde Anadoluda Bozdoğan Yörükleri" tebliği dışında Bozdoğan cemaati üzerine müstakil bir çalışma yapılmamıştır. Her iki çalışma da zaman kullanılan kaynak bakımından yapılan bu çalışmadan farklıdır. Her iki çalışmada zaman ve kullanılan kaynak bakımından yapılan bu çalışmadan farklıdır. Dolayısıyla Bozdoğan cemaatinin hem tarihsel gelişimi hem de 16. yüzyıldaki durumunun ortaya konması amacıyla yapılan bu çalışmanın Bozdoğanlıların tarihine ışık tutacağı kanaatindeyiz.