Ahmet Hamdi Tanpınar: Haz ve Günah

_{(Bir Tanrıpınar Yorumu)}

İbrahim Şahin

"Haz ve Günah: Bir Tanpınar Yorumu Tanpınar şiir, roman ve hikâyelerinin gerisindeki estetik bilincin niteliği ve Tanpınar estetiğinin bir dil sanatı olarak edebiyatta görünüşü hakkındadır. Tarihe, felsefeye, mitolojiye, psikolojiye, Doğu ve Batı edebiyatlarına ilişkin okumalardan gelen Tanpınar kültürü, hem eserlerinin anlam ve kaynak evrenini genişletmiş, hem de bütün eserlerini dilin estetik karakteri bağlamında şekillendirmiştir. Bu yüzden Tanpınar'ın dili ütopik bir dildir. Ütopik dille, dilsel sanat türlerinin, gerçekte dilin estetiği amacıyla düzenlendiği ve bildiğimiz ütopya kavramının, sadece estetize dili hedeflediği veya dilin yüksek estetik karakterinin bizatihi ütopya olduğu anlamı kastedilmektedir. Haz ve Günah: Bir Tanpınar Yorumu Tanpınar sanatkârlığına ilişkin birçok sorunun temelinde ‘dilden bir ütopya/ütopya dil' kurmak çabasının varlığını iddia ediyor. O zaman incelemenin merkezi temasının, Tanpınar'ın dilini estetik ve ütopik kılan teknikler ve öznenin estetik duyarlığı olduğu söylenebilir. Bugüne kadar Tanpınar'ın eserleri hakkında hazırlanan birçok inceleme, modern edebiyatın genel alışkanlığının bir örneği olarak, sosyoloji ağırlıklıdır. Hayatının merkezine sanatı ve edebiyatı ve doğal olarak dili koyan bir "estet"in eserleri, ilgili türlerin dilini merkeze alan bir bakış açısıyla incelenmeliydi. Bu yüzden Tanpınar sanatının merkezindeki estetik kendilik bilinci ile dili arasında samimi bir ilişki vardır. Estetik kendilik sorunu, doğal olarak toplumsal alanlara da açılmakta ve bu noktada, Tanpınar hakkında yazanların çok kullandığı tarihsel, toplumsal ve kültürel izlekler ortaya çıkmaktadır. Çünkü kendiliğe ilişkin sorgulamanın edebi eserlerdeki formu uzlaşılmış bir sistem olarak dildir. Şüphesiz hiçbir edebi eserin anlamı tamamlanmış değildir. Tanpınar'ın edebi eserleri de birçok kimse tarafından yorumlanmış ve bundan sonra da yorumlanacaktır. Haz ve Günah: Bir Tanpınar Yorumu Tanpınar sanatkârlığının anlaşılması konusunda ancak bir katkı olabilir."