Kur'an'ın Üslup Psikolojisi

Abdurrahman Kasapoğlu

Kur'an'ın anlatım üslubu, salt bir edebî üslup değildir. Bu üsluplar öncelikle birer eğitim yöntemleridir. Muhatapları bilişsel, duygusal, davranışsal açılardan etkilemeyi amaçlayan çok boyutlu, işlevsel psiko-eğitsel unsurlardır.

Kur'an'ın eğitim ve öğrenme psikolojisine dair uygulama ve mesajları, özellikle ilâhî kelâmın üslûbu vasıtasıyla yansıtılmıştır. Kur'an'da edebî üslup, aynı zamanda psikolojik gerçekliği anlatmanın araçlarından birisi kullanılmıştır. Bu nedenle kitabımızın alt isimlendirmesini Kur'an'ın Üslup Psikolojisi olarak tercih ettik. Bu isimle kastettiğimiz, Kur'an'ın üslubunun ve edebî metninin taşımış olduğu psiko-eğitsel mesajlardır. Bir başka deyişle, Kur'an'ın üslûbunun icra ettiği, gerçekleştirdiği psikolojik, eğitsel işlevlerdir.

Psikolojik tefsirin konularının tespiti için asıl yapılması gereken Kur'an'ın muhtevasının derinlemesine ve kapsamlı olarak incelenmesidir. Fakat bu yeterli değildir, ayrıca Kur'an'ın üslubu da Kur'an psikolojisi çalışmalarına veri oluşturabilecek mahiyettedir. Kur'an üslubunun da psikolojik tefsirin konuları arasında değerlendirilmesine ihtiyaç vardır. Çünkü Kur'an'ın üslûbu, onun edebî metni derinlemesine tahil edildiğinde psikolojik ve eğitsel mesajlar içerdiği görülür. Kur'an'da kullanılan her üslûbun, her edebî sanatın psiko-eğitsel işlevinin olduğu bu kitapta ortaya konulmuştur.

Hem geleneksel dönemde hem de günümüzde Kur'an'ın psikolojik etkileyiciliği, psikolojik i'câz olarak kabul edilmiştir. Bu araştırmada “Kur'an âyetlerinin genel psikolojik etkileme gücü” meselesi Kur'an psikolojisi / psikolojik tefsir konularına dahil edilmiştir.